Het eerste Vlaamse circular community center:
​Borgerhout heeft de primeur


​Een gezellige houten skichalet achteraan ‘t Werkhuys in de Borgerhoutse Reizigersstraat? Nope, het TEALcenter is vanaf 23 december 2019 het eerste circular community center in Vlaanderen. Noem het een platform voor sociale- en eco-innovatie, maar dan met zonnepanelen erop en in de vorm van een modulair opbouwbare achthoek. Projectleider en eco-ondernemer Garsett Larosse werkt al dertig jaar aan hefboomprojecten voor duurzame ontwikkeling. Die komen nu allemaal samen in een TEALcenter. Is de tijd rijp voor een heus netwerk van eco-sociale hubs voor onze steden en platteland?  
​
De hamvraag: wat is een TEALcenter?
TEAL staat voor Transformerende Eco-Artistieke Levensstijl. Een TEALcenter brengt tal van activiteiten samen die bijdragen aan levenskunst. “Innovatieve oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen krijg je vooral als je alle stakeholders op een fysieke plek samenbrengt”, legt Garsett Larosse uit. Larosse is in Vlaanderen een pionier in transitie en eco-sociale innovatie en heeft een wijdvertakt netwerk waaruit hij kan putten voor dit nieuwe project. Dat is ook Stadslab2050 (Stad Antwerpen), Vlaanderen Circulair en energiebedrijf B-Planet! niet ontgaan, die het eerste TEALcenter mee mogelijk maken.

Wat is het uitgangspunt?
“Welke maatschappelijke problemen wil je op welke manieren aanpakken om te komen tot verandering?”, vraagt Larosse retorisch. “Enerzijds zijn er denktanks zoals European Partners for the Environment (EPE) waarin ik zelf actief was. Die zetten mee de krijtlijnen uit en da’s best nuttig. Maar: altijd maar méér kennis vergaren, geeft een vals gevoel van beheersbaarheid. Kennis komt tot stand door een actieve constructie. De beste manier van leren is door te doen. Ik geloof sterk in innovatie door lokale gemeenschappen te betrekken, met iedereen als gelijkwaardige, co-creatieve partner. In een ecosysteem waarin die partners elkaar versterken.”

Larosse mikt met TEALcenter op meer dan sociale of technologische innovatie. “We zijn met zijn allen vervreemd van de natuur, van onze medemens, en van onszelf”, zegt hij. “In zijn bestseller Reinventing Organizations beschrijft managementconsultant Frederic Laloux de principes voor succesvolle organisaties in de toekomst. Zelfsturing en ‘de mens in zijn geheel zien’ zijn een noodzaak geworden in onze maatschappij. Zoniet riskeer je al gauw burn-outs. TEALcenter is een manier om onze vervreemding terug positief in te vullen. Natuur en verbondenheid spelen daarbij een centrale rol.”

Waarom deze locatie in Borgerhout?
De holistische benadering start vanuit de buik van de stad naast ’t Werkhuys, een creatieve experimenteerplek en een vzw gesteund door het district Borgerhout. Met een lapje grond, precies geschikt voor het schaalbare, modulaire en klimaatneutrale bouwmodel van een TEALcenter. “We hebben 2 jaar gezocht naar de juiste formule”, zegt Larosse. “Wereldwijd hadden we wel wat inspiratie. The Global Ecovillage Network is een voorbeeld, net als het Engelse Center for Alternative Technologies (CAT), het artistiek-ondernemende Damanhur in Italië, of Auroville  in India met zijn cashless economie. Je kan dus verschillende kanten uit, maar wij kozen ‘circulair’ als uitgangspunt, met Vlaanderen Circulair als onze belangrijkste sponsor. Een TEALcenter is een knooppunt in het wereldwijde netwerk van slimme circulaire steden en gemeenten. We verbinden er een community resource center aan, een plek waar we lokale afval- en grondstoffenstromen beter op elkaar willen afstemmen. Daar valt nog enorm veel maatschappelijke en economische winst te boeken. Denk maar aan de right to repair-beweging; repair ateliers en 3D-printing.”

Achthoekig en veelzijdig
De constructiebasis voor het circulaire community-center is de mobiele industriële bouw die je ook ziet op festivals zoals Tomorrowland. “Ik organiseer zelf Body & Soul (ervaringsfestival rond integrale gezondheid en levenskunst, wdh), dus die link lag voor de hand”, zegt Larosse. “We bouwen een superlicht, achthoekig paviljoen met panelen uit gerecupereerd steigerhout, geschraagd door profielen uit gerecycleerd aluminium. Het dak is van gerecycleerd tentzeil. Binnen vind je geüpcyclede meubels en textiel. Alles is terug gemakkelijk te verwerken.” Met zijn achthoekige vorm is de constructie ook letterlijk veelzijdig. Garsett Larosse toont de workshop-opstelling, de mediaopstelling, de cultuuropstelling, de opstelling voor sessies preventieve gezondheidszorg zoals yoga, de opstelling voor een fablab met een 3D printer, repair café … “Rondom de constructie hebben we een samentuin, De Aarding, zegt Larosse. Een gerecupereerde industriële serre hoort er ook bij, net als bijenkasten. Verwarmen doen we infrarood met energie van tweedehands zonnepanelen, en er is waterrecuperatie via het aflopende dak.”
“Een concept voor levenskunstenaars”, zegt Garsett Larosse. “Er komt een doorlopend programma met focus op ecologische en sociale innovatie, altijd voor iedereen toegankelijk. Co-leren wordt een pijler. We creëren een ervaringsgerichte plek voor praktische oplossingen. Om jongeren over de vloer te krijgen die nu alleen doom en gloom te horen krijgen over klimaat, werk of migratie. Met vrouwencirkels en acties rond gezonde voeding en preventieve geneeskunde. Jonge professionals die komen co-worken én in de kruidentuin werken: voeten in de aarde.” 

Hubs voor stad en platteland
“Er is geen bouwvergunning nodig voor een TEALcenter, dat als ‘tijdelijke constructie’ perfect beantwoordt aan alle veiligheidsnormen”, zegt Larosse. “Toelating voor vier maanden hebben we sowieso. Dat opent perspectieven voor innovatie die op tal van plaatsen nodig is, van verlaten fabrieken tot in innovatieve landbouwzones. Daarom willen we een roadshow houden langs verschillende steden. Ik kijk ook naar herbestemmingsgebieden die kunnen dienen voor biolandbouw, waar superfoods en kruiden verbouwd kunnen worden. Bij een voedselbos is ook een optie. De kostprijs van een TEALcenter mag geen belemmering zijn. Het totale budget voor een volledige constructie ligt rond de 75.000 euro. Naast aankoop is ook huren mogelijk. 

Verdienmodel: vul zelf in
Van subsidies hoeft een TEALcenter op termijn niet afhankelijk te zijn, zegt Garsett Larosse, want het is een opbrengstformule.  “Er zijn verschillende pistes. Eén ervan is als community-innovatie-center en satelliet-kantoor, waar vanalles kan gedeeld en ontwikkeld worden. Er zijn het ambachtelijk-artistieke aspect, nieuwe vormen van educatie, de sociale economie en de bio-landbouw. Een TEALcenter is ook een centrum voor levenskunst. Dan denk je aan natuurproducten, gezond koken, preventieve gezondheidszorg, yoga en meditatie… Dit is een proeftuin voor verschillende partners én een lerend netwerk. Ook het district of de gemeente zelf horen erbij. Het platform zelf zie ik als een vzw met interface naar de lokale overheid. Eventuele spin-offs kunnen een commercieel verdienmodel hebben. Het hele concept bieden we open source aan. Het is modulair en schaalbaar dus we kunnen op aanvraag wel honderd centra bouwen voor om het even welk doel dat mee een maatschappelijk probleem wil oplossen.”

Interview: Wieland De Hoon voor Stadslab2050
Meer info bij Garsett Larosse
Made with Love Projects vzw, mwl@telenet.be
​
Garsett Larosse verbouwde in 1993 het eerste ecohuis van België met circulaire materialen. Nu komt hij met een verplaatsbaar circulair community-center.